KONUŞMA VE DİL TERAPİSTİ NELER YAPAR?
Konuşma ve dil terapistleri çocuklarda;
- Artikülasyon bozukluğu. Örneğin; Peltek konuşma.
- Fonolojik bozukluk: Çocukların; harflerin, hecelerin yada sözcüklerin telaffuzu esnasında sorunlar yaşadığı, doğru bicimde kullanamadığı durumlardır.
Örneğin ; Harflerin yok edilmesi (perde yerine pede demesi), harflerin yer değiştirmesi (kedi yerine tedi demesi) ya da hece atlamaları (karpuz yerine puz demesi) bu durumlara birkaç örnektir.
- Dil bilgisi gelişiminde oluşan aksaklıklar. Örneğin; Hatalı cümle kurulumu.
- Çok küçük kelime hazinesi ve sınırlı hafıza gelişimi.
-Kekemelik: Cümlelerin, kelimelerin ya da seslerin tekrarı veya uzatılması sonucunda oluşur, konuşmanın akıcılığını ve ritmini kaybetmesine neden olur.
- Hatalı yutkunma veya ağız etrafındaki zayıf dudak ve dil kasları.
- Çocuksu ses aksaklığı.
- Otizm.
- Mutizm.
- Down Sendromu v.b. durumların tedavisinde görev yaparlar.
Konuşma ve Dil Terapistleri Yetişkinlerde Neleri Tedavi Eder?
- Afazi: Dil bozukluğu felç, kaza yada beyin travmasından kaynaklanabilir.
- Disartri/Disfaji: Konuşma bozukluğu / yutkunma bozukluğu, nefes alma ve ses bozukluğu.
- Kekeleme: Konuşmada akıcılık sorunları.
- Demans: Dil, hafıza, kişilik, kavram gibi mental aktivitelerde görülen bozukluklara bağlı olarak entelektüel fonksiyonların azalmasıdır. Örnek; Alzeihmer
ÇOCUKTA DİL GELİŞİMİNİN AŞAMALARI:
Yaklaşık Olarak 12 Aylık (1 Yaşında) Çocuğun Yapması Gereken Davranışlar:
- Ağızını çoğunlukla kapalı tutması ve agzinin suyunu akitmamasi.
- Cıvıldama/babıldama aşaması. (Duyduğu sesleri taklit yoluyla tekrar etmesi.)
- Harflerin/seslerin ve gürültülerin taklidini yapabilmeli.
- Öksürmeli.
- Gülmeli ve kendi kendine konuşmaya çalışırmış gibi sesler çıkarmalı.
- Heceleri tekrar edebilmeli. (Baba ve dada gibi)
- Kendi sesiyle ihtiyaçlarını belirtmeli.
- İlk kelimeleri, sözleri konuşmalı. (Anne ve Baba gibi)
Yaklaşık Olarak 24 Aylık (2 Yaşında) Çocuğun Yapması Gereken Davranışlar:
- Katı yiyecekleri çiğneyebilir.
- Hayvan seslerini taklit edebilir.
- "Kelimeleri" sessiz harflerle kurar. “m, b, p, f, l, t, w”harflerini sık kullanır. Örneğin; Baba gibi.
- Benimsediği kişilere isimleri ile hitap eder.
- Tanıdıklarının isimlerini bilir. Sorulduğunda ona doğru yönelir veya gösterir.
- İki kelimelik cümleler kurar. “Anne top.” gibi
- Sorular sorar. “Baba is?” gibi
- Bazı sıfatları kullanır. Güzel, sevmek, yumuşak, sıcak… gibi
- İsteklerini sözlerle ifade eder. Örneğin; Topu ver.
- Aşağı yukarı 20-50 kelime konuşur. Kelime hazinesi isim, sıfat ve fiillerden oluşur.
Yaklaşık Olarak 36 Aylık (3 Yaşında) Çocuğun Yapması Gereken Davranışlar:
- "Ben" ve "Sen" kişi zamirlerini kullanır.
- "K", "G", "R", "S" harflerini/seslerini çıkarır. "S" harfini/sesini daha henüzpeltek kullanır.
- Fiilleri kullanır. "Yemek yemek" "uyumak" "içmek" "koşmak" … gibi
- Zamirleri "Benim" ve "Senin" olarak kullanır.
- Kendisini ifade ederken “Ben”/“Benim” kişi zamirlerini veya kendi ismini kullanır.
- Bazı kelimelere uygun ekleri ekler. (ev-e… gibi )
- Kısa sorular sormaya başlar. "Bu ne?" ,"İsmin ne?"… gibi
- Kendi kendine konuşur. Hayvanlarla / oyuncaklarıyla oynarken onlarla konuşur.
- Devrik veya doğru cümleler kurmaya başlar.
- Algılar. Örneğin; Okuma kitaplarında ki resimlerin neler olduğunu algılar ve bunları adlandırır. Çocuk koşuyor, kedi içiyor... gibi
Yaklaşık Olarak 48 Aylık (4 Yaşında) Çocuğun Yapması Gereken Davranışlar :
- Ana dilinde ki harflerin tamamına yakınını kullanır.
- Başından geçen olayları bilgi vererek anlatır.
- Çoğul eklerini kullanır. Arabalar, toplar … gibi
- Basit cümleleri doğru kurar. Örneğin: “Benim uykum geldi.”
- Bazen ana cümleyi yan cümleye doğru bir şekilde bağlar/birleştirir. Örnek: “Kedi uyuyor, çünkü; uykusu var.”
- Geçmiş zamanı doğru kullanmaya başlar. “Ben boyadım.” gibi
- Resimli kitaplarda ki bağlantıları anlar ve tarif eder.
Yaklaşık Olarak 60 Aylık (5 Yaşında) Çocuğun Yapması Gereken Davranışlar :
- Bütün harf ve harf bağlamalarini doğru bir şekilde kurar ( s, sch, tr schm, fl dahil olmak üzere vs.)
- Dilbilgisi kurallarına uygun olarak konuşur. İstediğini açık bir dille ifade eder. (Ana ve yan cümleleri kusursuz kullanır.)
- Cümleleri doğru kurar ama küçük dilbilgisi yanlışları yapabilir. Örnek: kalem nerde?Kalem masada demesi gerekirken
(masa masa-ya) gibi kücük ek yanlisliklari yapabilir.
Eğer ki çocuğunuz,
- Bazı harfleri doğru telaffuz edemiyorsa,
- Cümleleri doğru söylemede zorluk çekiyorsa,
- Dil ve konuşma gelişiminde gecikme gözlemlediyseniz,
- Dil bilgisinde (gramer) sorunlar varsa,
Söylenenleri anlamıyorsa, kelime hazinesi küçük ise,
- Göze çarpan farklı dudak ve dil hareketleri sergiliyorsa,
- Sürekli ağzından nefes alıyorsa ve ağzından su akıyorsa,
- Konuşmada akıcılık sorunları varsa, (Kekemelik v.s.)
- Okuma ve yazmada zorluklar yaşıyorsa,
- Ses kısıklığı,
- İşitme kaybı varsa,
O zaman,
konuşma ve dil terapistine gitmeniz akıllıca olur.
İstek üzerine danışma görüşmesi ve bilgi edinme ziyaretleri anaokullarında, özel kuruluşlarda ya da okullarda da yapılabilir.